Mieszkaniec w centrum cyfrowej transformacji – jak nowoczesne technologie zmieniają administrację publiczną?

Cyfryzacja usług publicznych to jedno z kluczowych wyzwań współczesnych samorządów, które dążą do usprawnienia procesów administracyjnych i poprawy jakości życia mieszkańców. Transformacja cyfrowa administracji lokalnej nie tylko zwiększa efektywność zarządzania, ale także zapewnia obywatelom łatwiejszy i bardziej przejrzysty dostęp do usług publicznych. Wzrost znaczenia technologii w sektorze publicznym jest odzwierciedleniem ogólnoświatowego trendu, który nabiera tempa wraz z rozwojem nowoczesnych narzędzi cyfrowych.

Według raportu Komisji Europejskiej „eGovernment Benchmark 2024”, średnio 88% usług administracji publicznej dla użytkowników krajowych w Europie jest dostępnych w całości online. W Polsce wskaźnik ten niemal identyczny (84%) co plasuje nasz kraj na poziomie średniej europejskiej. Polska uzyskała 69 punktów, co stanowi wzrost o 7 punktów w porównaniu z rokiem 2023. W obszarach takich jak wsparcie użytkownika (100 punktów) i przejrzystość projektowania usług (75 punktów), Polska przewyższa średnią UE27. Jednakże, w zakresie transgranicznej dostępności online (44 punkty) i transgranicznej identyfikacji elektronicznej (22 punkty), pozostajemy poniżej średniej europejskiej, co wskazuje na konieczność dalszych działań w tych obszarach.

Jednym z kluczowych aspektów cyfryzacji usług publicznych jest integracja różnych systemów informatycznych, które często działają niezależnie od siebie. W wielu przypadkach administracja lokalna korzysta z rozwiązań opracowywanych na poziomie centralnym, lecz jednocześnie rozwija własne narzędzia, co prowadzi do powielania danych i nieefektywności. Zintegrowane systemy zarządzania informacjami mogą znacząco usprawnić obsługę mieszkańców, eliminując konieczność wielokrotnego podawania tych samych informacji i umożliwiając lepszą koordynację usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna, edukacja czy podatki. Zwiększa to także przejrzystość działania urzędów, co ma kluczowe znaczenie w budowaniu zaufania obywateli do instytucji publicznych.

Wraz z postępującą cyfryzacją rośnie jednak ryzyko cyberataków i wycieków danych. Dlatego samorządy muszą wdrażać nowoczesne rozwiązania w zakresie cyberbezpieczeństwa, takie jak szyfrowanie danych, wielopoziomowe uwierzytelnianie czy regularne audyty bezpieczeństwa. Edukacja pracowników administracji w tym zakresie jest równie istotna, ponieważ w wielu przypadkach to czynnik ludzki stanowi najsłabsze ogniwo w systemie ochrony informacji. Estonia, uznawana za lidera cyfryzacji administracji publicznej, wdrożyła system X-Road – bezpieczną infrastrukturę cyfrową integrującą usługi publiczne, która stanowi model do naśladowania dla innych krajów.

Nowoczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja czy Internet Rzeczy, otwierają przed samorządami nowe możliwości. AI może wspierać obsługę mieszkańców poprzez automatyzację odpowiedzi na pytania, analizę danych czy nawet podejmowanie decyzji administracyjnych na podstawie zgromadzonych informacji. Z kolei Internet Rzeczy pozwala na monitorowanie infrastruktury miejskiej, co umożliwia szybkie reagowanie na awarie oraz optymalizację zarządzania zasobami. Inteligentne systemy transportowe, czujniki monitorujące jakość powietrza czy zdalne zarządzanie oświetleniem ulicznym to tylko niektóre przykłady wdrożeń, które przyczyniają się do poprawy jakości życia mieszkańców.

Transformacja cyfrowa wymaga także podniesienia kompetencji urzędników. Znajomość narzędzi cyfrowych, podstaw cyberbezpieczeństwa oraz umiejętność analizy danych to obecnie niezbędne umiejętności w administracji publicznej. Wiele samorządów inwestuje w szkolenia, aby dostosować kompetencje pracowników do wymagań nowoczesnej administracji. Wzrost znaczenia technologii wymusza także zmiany w modelu zarządzania, które powinny uwzględniać większą elastyczność i otwartość na innowacje.

Zaufanie mieszkańców do cyfrowych usług publicznych jest kluczowym czynnikiem ich skutecznego wdrażania. Transparentna komunikacja o korzyściach płynących z cyfryzacji, zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa oraz dostosowanie usług do potrzeb różnych grup społecznych są niezbędne, aby obywatele chętnie z nich korzystali. W Polsce coraz większą popularnością cieszy się aplikacja mObywatel, która umożliwia przechowywanie cyfrowych dokumentów, takich jak dowód osobisty czy prawo jazdy, i którą do grudnia 2022 roku pobrało ponad 9,1 miliona użytkowników. To pokazuje, że odpowiednio zaprojektowane i funkcjonalne rozwiązania znajdują szerokie grono odbiorców.

Cyfryzacja usług publicznych wpisuje się w koncepcję ekonomii wartości, która podkreśla znaczenie tworzenia wartości nie tylko ekonomicznej, ale także społecznej i środowiskowej. Dzięki cyfryzacji administracja publiczna może świadczyć usługi w sposób bardziej efektywny, oszczędzając zasoby i redukując negatywny wpływ na środowisko. Redukcja zużycia papieru, ograniczenie konieczności fizycznych wizyt w urzędach czy lepsze zarządzanie energią w budynkach publicznych to tylko niektóre aspekty, które pokazują, jak cyfryzacja może przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju. Wprowadzenie cyfrowych usług zwiększa także kapitał społeczny poprzez poprawę przejrzystości działań administracji i umożliwienie mieszkańcom aktywniejszego uczestnictwa w zarządzaniu miastem.

Podsumowując, cyfryzacja usług publicznych stanowi istotny element modernizacji administracji samorządowej, który ma realny wpływ na życie mieszkańców. Wdrażanie nowoczesnych technologii, integracja systemów oraz rozwój kompetencji cyfrowych wśród urzędników pozwalają na świadczenie usług na wyższym poziomie, odpowiadając na potrzeby współczesnego społeczeństwa. Dbałość o bezpieczeństwo danych oraz budowanie zaufania obywateli do nowych technologii to kluczowe wyzwania, które należy uwzględnić w procesie transformacji cyfrowej. W długoterminowej perspektywie cyfryzacja administracji nie tylko poprawia jakość usług publicznych, ale także przyczynia się do budowy bardziej otwartego, efektywnego i przyjaznego dla mieszkańców samorządu.

•••

Autorka tekstu: Katarzyna Chuchmacz

Z Fundacją GAP związana od 2016 r. początkowo jako wolontariuszka OEES, a od lutego 2018 r. jako pracowniczka odpowiedzialna za organizację seminariów i konferencji naukowych oraz branżowych z cyklu Open Eyes Economy on Tour. Obecnie pełni rolę Dyrektor Programowej OEES i w ścisłej współpracy z Prof. Jerzym Hausnerem sprawuje nadzór merytoryczny nad Mówcami i programami wszystkich wydarzeń z cyklu Open Eyes Economy Summit w Krakowie, Łodzi, Wrocławiu oraz na Pomorzu (<600 Mówców rocznie i <8 000 uczestników wydarzeń).

•••

Te i inne zagadnienia związane z cyfrowym rozwojem miast będą przedmiotem rozmów ekspertów podczas V Międzynarodowego Kongresu Cyfrowa Regeneracja Miast 9-10 kwietnia w Łodzi i online. Więcej informacji i bezpłatna rejestracja: https://www.regeneracjamiast.pl/.